Pasientreiser - det viktigaste drosjeoppdraget?

Vi, som jobbar med pasientreiser, meiner at nettopp pasientreiser er den viktigaste transporten drosjene utfører. Dette er sårbare menneske som er avhengige av å reise til og frå nødvendig behandling. Det er ikkje ein vald situasjon, og ofte står pasientane overfor krevjande behandlingar, før dei kan reise, kanskje langt, heim igjen etter behandlinga.

Dette gjer at Pasientreiser er avhengige av eit velfungerande drosjemarknad som både er tilgjengeleg, og har nødvendig kapasitet, over heile landet. Avtalene med drosjeselskapa om pasientreiser blir inngått av helseføretaka gjennom anbod, i samsvar med lovverket om offentlege anskaffingar.

Pasienten sin rett er avgrensa til å få pengestøtte til reisa, og dette gjeld også tilrettelagde reiser med drosje. Helseføretaka har likevel valt å inngå avtaler med drosjeleverandørar. For pasientane er gevinsten at dei slepp å legge ut for reisa, drosjen sender rekninga til helseføretaket. For helseføretaket er gevinsten at dei kan samordne reiser og redusere kostnader og spare miljø.

I nokre få område lar det seg ikkje gjere å få til ein avtale med drosjenæringa av ulike årsaker. Vi beklagar dei ulemper desse pasientane opplever.

Framtidas pasientreiser

Det er utfordringar knytt til dagens tilrettelagde pasientreiser, dette er noko vi tek på største alvor, og jobbar for å utvikle til det betre. Samstundes er det eit viktig prinsipp at så lite som mogleg av helsebudsjettet går til transport, fordi det er dei same midla som skal gå til behandling av pasientar.

Pasientreiser ser at det kan vere nyttig å utrede fordelar og ulemper ved å samordne offentleg betalt transport. Dette er i tråd med måla for pasientreiseområdet; reiseruter skal planleggast optimalt, til dømes ved å samkøyre og koordinere offentleg betalt persontransport, samstundes må ikkje dette kome på kostnad av pasientane sine behov for tilrettelegging.

Vi meiner det framleis skal vere helseføretaka som skal ha ansvaret for pasientar som må reise for å kome til naudsynt helsebehandling,

For mange er det reisa som markerer starten og, eller, slutten på ei behandling. Til å organisere desse reisene meiner vi at vi treng fagfolk. Pasientreiser rettleier pasientar når dei skal reise, alternative ruter og transportmiddel for reisa, og har kontakt med behandlarar som stadfestar behov når pasienten treng ei tilrettelegging av reisa.

Vidare ser spesialisthelsetenesta det aktuelle transporttilbodet som ein heilskap, og har oversikt og kontroll på heile tilbodet. Dette optimaliserer planlegginga, og gir pasienten det tilbodet som passar best til reisa. Transporttilbodet kan gjelde både ambulanser, ambulansebåtar, Helseekspressar, helsebusser og pasienttransport i eigen regi. Helseføretaka sine eigne bilar avlastar både ambulansetenesta og drosjetransporten. Bilane blir brukte til sårbare pasientar, som ikkje har behov for tilsyn eller behandling, men som samtidig treng meir hjelp enn den vanlege drosjetransporten tilbyr. Vi ser dette som eit kompletterande tilbod til den eksisterande drosjetransporten.

Ei rett

Pasientar som må reise til eller frå naudsynt behandling, kan ha rett til å få dekt heile, eller delar av reisa si av helseføretaka. Dette er beskrive i pasient- og brukarrettslova, og nærare i pasientreiseforskrifta. Ordninga er til for at transport ikkje skal vere til hinder for at pasientar får naudsynt helsehjelp.

Om ordninga

Ordninga er delt i to. Hovudregelen er at pasientar som kan reise på eiga hand, som har rett til å få pengestøtte for reisa, søkjer om dette etter å ha reist. 90 % gjer dette digitalt på Helsenorge, og dei resterande 10 % søkjer på eit papirskjema. Dette utgjer om lag 3,8 millionar reiser i året.

Den andre delen av ordninga er for pasientar som av helsemessige årsaker ikkje kan bruke eigen bil, eller kome seg til behandlingsstaden med offentleg transport. Desse pasientane kan ha rett på ei tilrettelagd reise. I slike tilfelle attesterer pasienten sin behandlar eit helsemessig behov for tilrettelagd reise. Deretter blir reisa planlagt og bestilt av Pasientreiser. 94 % av desse reisene er med drosje, og utgjer om lag 3 millionar reiser i året. Med det er spesialisthelsetenesta ein av drosjenæringa sine største kundar.

Forsvarlege reiser

Det er helseføretaka som inngår avtalar med transportørar i landet sine ulike område. I avtalane blir det stilt kvalitetskrav til gjennomføringa av pasienttransporten, for å bidra til at forsvarlegheitskravet i spesialisthelsetenestelova blir oppfylt. Ein del pasientar har behov for særleg tilrettelegging på reisa på grunn av medisinske behov, til dømes rullestolbil eller behov for å bli følgt av sjåføren heilt til døra. Dette er behov som kan oppfyllast gjennom krav i avtalane med transportør. Vi ser dette som svært viktig for å oppretthalde ein god, og trygg reise for pasientane våre. Difor bør hovudregelen framleis vere at helseføretaka organiserer reisene gjennom avtalar med ulike transportørar.

Avlaste helseføretak - gi kontroll til pasient

I 2024 testar Pasientreiser ei ny ordning for bestilling av reiser. Ordninga har til hensikt å avlaste behandlarar for ein administrativ oppgåve dei gjer i dag - bestilling av reisa, samtidig som pasienten sjølv får større kontroll. Behandlar utsteder ein attest, med varigheit inntil eit år, til pasientar som treng ei tilrettelagt reise. Denne attesten kan pasienten bruke til sjølv å legge inn bestillinga på Helsenorge. Bestillinga blir deretter sendt direkte til handtering hos Pasientreiser. Så langt har utprøvinga vist gode resultat, der både helsepersonell og pasientar seier dette fungerer godt. Etter planen skal difor denne ordninga lanserast nasjonalt første del av 2025.

Nøkkeltal, pasientreiser, frå 2023:

· 2,4 milliardar kroner brukt på pasientreiser

· 7,92 millionar reiser totalt

o 3 millionar turar er med drosje

· 1,85 millionar besvarte telefonførespurnader

· 761.000 pasientar brukar rettigheita nasjonalt

Meiningsinnlegget er omsett til nynorsk ved hjelp av KI.