Verdsmeister i olje- og finans­forvaltning, men kva med resten?

Vi har det jamt over godt i Noreg, eit av verdas rikaste land med høg levestandard og ein godt utvikla velferdsstat som gir tryggleik for mange. Dette er bra. Det er slik vi vil ha det. Ikkje berre no, men òg i framtida. Skal vi klare det, må vi ha rammevilkår for verdiskaping.

Vi etterlyser ein klar og langsiktig politikk som gir grunnlag for verdiskaping i Noreg.

Noreg, vårt Lykkeland, er ikkje berre landet der ullklede inst er universalløysinga. Vi er òg verdsmeistrar i det grøne skiftet, i alle fall når vi snakkar om det. Vi har fått til ein imponerande balansegang: Vi pumpar opp olje med den eine handa, medan vi planlegg eit fossilfritt samfunn med den andre. Samstundes lurer vi «litt» på kvar verdiane skal kome frå i framtida.

Slik vi ser det, blir det tenkt mindre på korleis vi kan sikre framtidig verdiskaping basert på det naturlege fortrinnet landet har. Historisk har skogbruk, fiske, vasskraft og skipsnæring stått for grunnlaget. Seinare har vi brukt dette grunnlaget til å byggje opp ein konkurransedyktig industri. I dei siste tiåra har olje- og gassressursane gitt oss eventyrleg rikdom. Lykkelandet Noreg har blitt verdsmeister i olje- og finansforvaltning, men kva med resten?

Hovudfokuset no er einsidig. Alle velferdsordningane skal oppretthaldast - og det nesten heilt utan refleksjon over korleis dette skal finansierast framover. Eller forresten, vi gløymde oljefondet, som då blir vår honningkrukke. Bra at vi ikkje må gjere noko enno! Oljefondet er ei velsigning, men også ein risiko. Det minner oss om at det å vere rik krev ansvar.

Vi blir eldre og færre i arbeid til å finansiere velferdsstaten, for mellom anna å sikre ordningar for ei befolkning som tydelegvis må ha langt svakare helse enn tilfellet er i nabolanda. Samstundes ser vi ein kapitalflukt ut av landet. Dette dreier seg ikkje om enkeltmenneske og deira eventuelle personlege formuar. Her snakkar vi om urovekkande signal, som seier litt om kor interessant det er å investere i Noreg.

Offentleg konsum og skatteinnretninga vi har påverkar styringsrenta og investeringsviljen. Det er nødvendig med ein politikk som har som mål å leggje forholda til rette for verdiskaping som står seg over tid. Vi har framleis naturlege ressursar som kan setjast inn. Vi må bruke våre fortrinn.

Råvareprisen på tømmer er for tida historisk høg. Prisnivået er viktig og nødvendig. Dette fordi det gir grunnlag for investeringar og framtidsretta skogproduksjon. Trevirke er eit fornybart råstoff og etterspørst i aukande grad. Vi trur dette vil halde fram. Likevel utfordrar høgare råstoffprisar norsk skogindustri. Dette i eit slikt omfang at 2025 truleg blir året, som viser kva skogindustri som har livets rett i Noreg. Rammevilkåra for næringa er vesentleg endra dei siste åra og etterspurnaden frå andre delar av samfunnet har verkeleg meldt seg på. Det er ikkje for verdiskaping og sysselsetting, men av omsyn til natur og biologisk mangfald. Vi er eit rikt land. Då kan vi ta oss råd til å gjere det dei fleste andre land ikkje kan, - å nytte naturressursane berekraftig til det beste for menneske. I mange av debattane i Noreg om natur og biologisk mangfald, er det nesten som om menneske ikkje er ein del av dette.

Sjølv om vi har råd til mange gode føremål no, må vi vere medvitne på konsekvensane på lengre sikt. Vi har også mange flotte planar om grøne arbeidsplassar. Men når vi set oss ned med reknearka, ser det ofte ut som verdiskapinga blei borte ein stad mellom ei offentleg utgreiing og ein pressekonferanse.

Skal vi lukkast med ei grøn omstilling, er Noreg avhengig av vekst og verdiskaping i næringar som representerer fornybare løysingar. Skognæringa er ein av dei. Dei grøne trea er ein viktig moglegheit for auka verdiskaping i skoglandet Noreg. I mellomtida diskuterer vi korleis vi kan bruke skogen utan å røre den.

Dette meiningsinnlegget er omsett til nynorsk ved hjelp av KI